АЛЛА РАЗЫЛЫҒЫ - ӘКЕ РИЗАШЫЛЫҒЫНДА
Жауапкершілік – тұлғаның өз міндеттерін атқарудағы тиянақтылығын, шыншылдығын, әділдігін, ұстанымдылығын білдіреді. Бұл жалған дүниеде адамзатқа үлкен жауапкершілік жүктелген. Бұған әрбір пенде қиямет күнінде жауап беретін болады. Осыған орай Алла Тағала адамзат баласының міндеті мен жауапкершілігін білдіру мақсатында қасиетті кітаптар мен пайғамбарлар жіберіп отырған.
Бұл тұрғысында пайғамбарымыз Мұхаммед (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) былай деген: «Барлықтарың шопансыңдар, қол астындағы отарларыңнан сұраласыңдар. Мемлекет басшысы да шопан, отарына жауап береді. Отағасы жанұясының шопаны, отарына жауап береді. Әйел күйеуінің үйінде шопан, ол да отарына жауап береді. Қызметші мырзасының дүние-мүлкінің шопаны, отарына жауап береді. Бала, әкесінен қалған малдың шопаны; ол да отарына жауап береді». (Имам Бұхари, Жұма, 11)
Жоғарыда келтірген хадисте адамдардың бір-бірінің қарым-қатынасын басты назарда ұстап, оларды шопан мен оның отарына ұқсатып мысал ретінде келтірген. Мұнда шопан мен отарының арасындағы байланысты айта отырып, шопанның қызметін негізге алған. Яғни аманат етіп тапсырған малды түрлі қауіп-қатерден қорғап, иесіне сау-саламат табыстау керектігі айтылған.
Назар аударып қарайтын болсақ хадисте басшылықты ретімен, яғни мемлекет басшысынан бастап, ең төменгі жанұя мүшелеріне дейінгілерді жауапкершілікпен ескерткен. Сондықтан адам баласы өзіне тапсырылған істі ұқыптылықпен атқаруы тиіс.
Хадисте мемлекет басшысы, отағасы, ханымы мен қызметшісі және баласы жайында жеке-жеке айтылған. Дәлірек айтқанда бірінші топтағы адамдарға шопан деп айтылса, екінші топтағыларды отарға ұқсатқан. Сондықтан бірінші топтағылардың міндеті, екіншілерге қарағанда әлдеқайда ауқымды. Мұндағы бірінші топты құрайтын адамдар яғни басшылар әуелі Алланың әміріне мойынсұнып қол астындағыларды тозақ отынан қорғауға міндетті.
Хадистегі мемлекет басшысы яғни мемлекеттік басқару әкімшілігінде қызмет атқаратындар, өзіне тапсырылған міндетті толығымен атқарып, қол астындағыларға әділеттілікпен қарап тең дәрежеде мәміле жасап, материялдық әрі рухани жағынан қолдау көрсетіп қоғамның ілгері қарай дамуын қамтамасыз етуге жауапты.
Ал отағасы, жанұя мүшелерін қадағалап, қажетті заттарын өтеп, балаларына жақсы тәрбие беріп, өскенде халқының қалаулы елінің елеулі ұлы болып өсуі үшін барын салуға міндетті.
Әйел кісі бала-шаға тәрбиесімен қоса үй шаруаларын да атқаруға міндетті.
Ер жетіп етек жеңін жинаған бала әкесінің дүние-мүлкін қорғап дұрыс пайдалануға міндетті. Дүние-мүліктің тістегеннің аузында, көрінгеннің қолында кетуіне жол бермеуі керек.
Аманат – затыңды белгілі бір мерзімге дейін біреуге тапсыру деген сөз. Аманатты алған адам, аманатты сақтауға міндетті. Сондықтан жоғарыда айтып өткен жауапты кісілер мен амантты алған кісінің арасында өте тығыз байланыс бар. Осыған орай кімде-кім бір нәрсеге жауапты болса, ол нәрсе оның аманаты деп білу керек. Хадистегі айтылғандарды назарға ала отырып, мемлекет басшысына – халық аманат, әкеге – әйелі мен балалары аманат, қызметшіге – мырзасының малы аманат, ұлына – әкесінің дүниесі аманат.
Бала бойындағы жақсылы-жаманды қасиеттерін байқаса, қазақ оны ең бірінші әке мен ата тәрбиесінен көреді, тегіне тартқан дейді. «Әкесі сондай адам еді, атасы жақсы адам, көргенді бала» деп ер адам тәрбиесін ауызға алады. Өйткені әкесінің баласына қалдырған ең үлкен мұрасы – оның жақсы тәрбиесі. Ал әке мектебінен өткен бала сол мұраға қиянат жасамауға тырысқан.
Балаға жиі айтылуға тиіс сөздер:
- Балам әкеңнің киімін жоғары қой.
- Балам, әкеңнен ұят болмасын.
- Әкеңнің аяқ киімін дұрыстап қой.
- Әкеңді тамаққа шақыр.
- Әкеңнен рұқсат сұра.
- Әкеңді шығарып сал.
- Әкең келе жатыр, үйді жинастыр.
- Әкеңнің мазасын алма.
Пайғамбарымыз Мұхаммед (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) былай деген: «Алла Тағаланың разылығы ата-ананың ризашылығында, Алла Тағаланың разы болмауы да – ата-ананың наразылығында» (Имам Тирмизи, Бирр 3).
Мойнымыздағы жауапкершілікті толық сезініп, Пайғамбарымыздың (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) жоғарыдағы келтірілген екі хадисіне амал жасап, өсиетіне ерекше құлақ асып, әке ризашылығын алуға ат салысайық.
Алматы қаласы Бостандық аудандық
«Байкен» мешітінің наиб имамы
Саясат Көкенай
Жарияланған мақалалар мен шет елдік сайттардан алынған аудармалардың авторлық құқығы Azan.kz сайтына тиесілі.
 Предыдущий |
Следующий |
| ДЕСТРУКТИВТІ ДІНИ АҒЫМНЫҢ МАҚСАТЫ - КҮЙРЕТУ | КЕРЕҒАР АҒЫМДАРДАН САҚТАНАЙЫҚ |
Қызықты тақырыптар
Намаз уақыттары 
