ДІНДАРЛЫҚ ПЕН ДІНШІІЛДІКТІҢ АРАҚАТЫНАСЫ
Соңғы жиырма жылда «дәстүрлі ислам» ұғымы «Исламның дәстүрлі емес ағымдарына» қарсы бұрынғы кеңестік Орта Азия елдерінің барлық жерінде дерлік қолданылып келеді. Жергілікті сарапшылар мен саяси элита өкілдерінің пікірінше, мұндай жіктеу, ең алдымен, экстремистік және радикалды идеяларды, қозғалыстар мен топтарды тану әдістемесін әзірлеу үшін қажет болды.
«Діндарлық» сөзін тырнақшаға алып қаралық. Өйткені «діндарлық» ұғымының өзі әртүрлі мағыналар мен түсіндірмелерге ие болуы мүмкін. Әрбір адам бұл сөзді әртүрлі түсінуі де ықтимал. Алайда мұнда біз бұл терминді ең қарапайым мағынада қолданамыз. Ол – діни қайнарларды негізге алатын адамдар санының артуы, әрбір жасаған амал, іс-әрекеттерін діни догматикаға сай етіп жүзеге асыратын азаматтарды айтамыз.
Егемендікке жеткеннен кейінгі қалыптасқан экономикалық дағдарыс ел азаматтары үшін теріс әсерін тигізді. Сол кезеңдері жайлаған жұмыссыздық, дін саласындағы қызметкерлердің діни сауаттылығы мен харизмаларының төмендігінен дінді ізденіп жүрген жастар шетелге кетіп, ел асып кете алмағандар сол кезеңде бүкіл әлем бойынша дамыған ғаламтордан дінді ізденіп бастады. Ғаламтор мен шетелдегі діни орындарында дін ізденген жастар Ислам дінінің өзін емес, Сауд Арабиясының немесе өзге де араб елдерінің дәстүр мен менталитетін елімізге алып келді. Сан ғасырлардан бергі ата-бабаларымыздың ұстанып келген Сүнниттік бағыттың Әбу Ханифа мазхабын, дәстүрін теріске шығарып «діншілдік аурауына» ұшырап жатты.
«Діндарлық» пен «діншілдік» ұғымының түбірі бір болғанымен екеуі екі түрлі мағына береді. Мұндағы діндарлық деп отырғанымыз, жоғарыда аталып өтілгендей, қай ел болмасын, сол жердің тұрмыс-тіршілігі мен тарихын, мәдениеті мен көзқарасын ескере отырып, өмірден өткен бабалардың рухына тағзым етіп адамның ұстанған дәстүріне сай дінін айтады. Бір сөзбен айтқанда, діндар деп жүріс-тұрысы, әрбір сөйлеген сөзі ісімен дәлелденетін адамды айтуға болады. Ал «діншілдік» диагнозы, керісінше, өзі өмір сүріп жатқан елдің дүниетанымын, тарихын ескермей, болмысына, қоршаған ортасына жат болған дүниелерді бойына сіңіріп, шектен тыс әрекеттерге баруды айтады.
Діншілдік мәселесінің көптеген көріністері бар. Олардың арасында діни фанатизмді, діни радикализм мен терроризмді насихаттарды айтуға болады. Діни фанатизмге бет бұрған, діннің негіздерін жаңадан үйреніп жатқан әрбір адам белгілі бір тұжырымға соқыр сенімнің нәтижесінде жетіп пәтуа беруге тырысады. Бұндай секілді іс-әрекеттердің алдын алмайтын болсақ ертеңгі күні қоғамдық санаға, зайырлы саясатымызға байланысты мәселелерде қауіпті, уақытылы тамырларына балта шаппасақ алып келер зардабы көп.
Діндарлардың насихаттаған Исламы мейірімді, кешірімді, бір болуды, өзге дүниетаным мен діндегілерге төзімділікпен қарап, зайырлылықты насихаттау, бабалардың дәстүрі мен әдет-ғұрпына құрметпен қарап, оны сақтау мен дәріптеу болса, діншілдікте Исламды құбыжық етіп көрсеткісі келеді.
«Дінді ұстай алсаң қасиетің,
Ұстай алмасаң қасіретің», – демекші, қазіргі таңдағы дінді өз мүдде мен мақсатына қол жеткізу үшін құрал ретінде пайдаланатын діншілдердің саны көбеймесе азайып жатқан жоқ. Жастардың әлеуметтік желілерде әр күні сағаттап уақыт өткізулері, діни контенттерге тіркеліп, өз парақшаларында бөлісулері, уағыз-насихаттардың дұрыс-бұрыстығын ажырата алмай адасып жүргендерін білеміз. Діншілдік аурынан құтылатын бірден бір жол ретінде діндарлықты айтуымыз қажет. Діннің сыртқы формасына мән бермей, діннің мәніне, ішкі құрылысына ену керек. Дін дегеніміз тек Алланың жіберген парыздарын орындаумен шектеліп қалмайды. Үлкенге құрмет көрсету мақсатындағы дәстүріміздің бір көрінісі ретінде айта алатынымыз беташар дәстүрі, сонымен қатар үлкен адамның қолына су құю, үлкендер сөйлегенде үндемеу, үлкенді-кішілі адамдар дүниеден озғаннан кейін артынан Құран бағыштау, тарихымыздан бүгінгі күнге дейін жеткен дәстүріміз бен салтымызды ұлықтау діндарлықтың белгісі.
Бекбауов Ерман Жақсыбайұлы
"Әлмерек" мешітінің бас имамы
Жарияланған мақалалар мен шет елдік сайттардан алынған аудармалардың авторлық құқығы Azan.kz сайтына тиесілі.
 Предыдущий |
Следующий |
| ЖАСТАР АРАСЫНДАҒЫ "УАХХАБИЛІК" ДҮНИЕТАНЫМ | ҚАЗАҚСТАН ҚОҒАМЫНДАҒЫ ӘБУ ХАНИФАНЫҢ РӨЛІ |
Қызықты тақырыптар
Намаз уақыттары 
