Қара сөз қара өлеңге айналғанда... #27
ЖИЫРМА АЛТЫНШЫ СӨЗ
Біздің қазақтың қосқан аты алдында келсе, түсірген балуаны жықса, салған құсы алса, қосқан иті өзгеден озып барып ұстаса, есі шығып бір қуанады. Білмеймін, содан артық қуанышы бар ма екен? Әй, жоқ та шығар! Осы қуаныш бәрі де қазақ қарындастың ортасында бір хайуанның өнерінің артылғанына я бір бөтен адамның жыққанына мақтанарлық не орны бар? Ол озған, алған, жыққан өзі емес, яки баласы емес. Мұның бәрі – қазақтың қазақтан басқа жауы жоқ, биттей нәрсені бір үлкен іс қылған кісідей қуанған болып, ана өзгелерді ызаландырсам екен демек. Біреуді ызаландырмақ – шариғатта харам, шаруаға залал, ақылға теріс. Әншейін біреуді ыза қылмақтың несін дәулет біліп қуанады екен? Жә, болмаса, ана ыза болушы соншалық неге жер болып қалады екен?
Жүйрік ат – кейде ол елде, кейде бұл елде болатұғын нәрсе, қыран құс та, жүйрік ит те – кейде оның қолына, кейде мұның қолына түсетұғын нәрсе. Күшті жігіт те үнемі бір елден шыға ма? Кейде ана елден, кейде мына елден шығады. Мұның бәрін адам өз өнеріменен жасаған жоқ. Бір озған, бір жыққан үнемі озып, үнемі жығып жүрмейді. Соның бәрін де біле тұра, жерге кіргендей болып я бір арамдығы, жамандығы шыққандай несіне ұялып, қорланады екен?
Енді осылардан білсеңіз болады: надан ел қуанбас нәрсеге қуанады һәм және қуанғанда не айтып, не қойғанын, не қылғанын өзі білмей, есі шығып, бір түрлі мастыққа кез болып кетеді. Һәм ұялғандары ұялмас нәрседен ұялады, ұяларлық нәрседен ұялмайды. Мұның бәрі – надандық, ақымақтықтың әсері. Бұларын айтсаң, кейбіреуі «рас, рас» деп ұйыған болады. Оған нанба, ертең ол да әлгілердің бірі болып кетеді. Көңілі, көзі жетіп тұрса да, хайуан секілді әуелгі әдетінен бойын тоқтата алмайды, бір тиянақсыздыққа түсіп кетеді, ешкім тоқтатып, ұқтырып болмайды. Не жаманшылық болса да бір әдет етсе, қазақ ол әдетінен еріксіз қорыққанда я өлгенде тоқтайды, болмаса ақылына жеңгізіп, мұным теріс екен деп біліп, ойланып өздігінен тоқтаған адамды көрмессің.
Абай Құнанбайұлы.
ЖИЫРМА АЛТЫНШЫ ӨЛЕҢ
Шашылып көңілінің құмалағы,
Қазақтың басылмай тұр құмары әлі.
Шапқан ат, салған құсы, қосқан иті,
Озғанға естен тана қуанады.
Қайтейін, қолым қысқа, қоғамым тар,
Дейтіндей тірі жан жоқ, «доғарыңдар».
Хайуанның өнерінің озғанына
Осынша мақтанарлық не орын бар?
Кетесің жұрт алдында қызарып-ақ,
Қазақтың жауы – қазақ, бұзары нақ.
Жеңілген елдің тиіп қытығына,
Бар ойы өзгелерді ыза қылмақ.
Толмаған жас баладай балиғатқа,
Кей-кейде таңданамыз табиғатқа.
Біреуге залал беріп, ыза қылу,
Харам боп есептелер шариғатта.
Шынымен жоғалғандай қолда бары,
Әншейін жалған намыс қорғағаны.
Құдды бір дұшпанынан жеңілгендей
Япыр-ау, олар неге қорланады?
Айтасың шарасыздан «әй, құдайды»,
Надандық намыстыны қайғылайды.
Көңілі, көзі жетіп тұрғанымен,
Әуелгі әдетінен айнымайды!
Әлібек Шегебай.
Жарияланған мақалалар мен шет елдік сайттардан алынған аудармалардың авторлық құқығы Azan.kz сайтына тиесілі.
 Предыдущий |
Следующий |
| Елбасы шарапаты | Қ.Абишов: Иман негіздерінің көркем мінез-құлыққа әсері |
Қызықты тақырыптар
Намаз уақыттары 
