Құран бұлбұлы – Абдулбасит қари
Қарилардың ұстазы, Құран бұлбұлы, дауысына «Дәуіт дауысты» деп баға берілген Абдулбасит Мұхаммад Абдуссамад – 1927 жылы Оңтүстік Мысыр Қина ауданына қарасты Армант елді-мекенінің Муроаза ауылында дүниеге келген. Атасы – Абдусамад та, әкесі – Мұхаммад та және Абдулбаситтың өзі де Құран хафизы және тәжуид ғылымының білгірлері ретінде танылған. Ағалары – Махмұд пен Абдулхамид да хафиздар болған.
Абдулбасит жас кезін есіне алып: «Он жасқа келгенімде Құранды толық жаттап алдым. Әкем жол қатынас Министрлігінде қызмет атқарды, ал атам ғылым адамы еді. Олардан Құран ілімдерін үйренбекші болдым, бірақ атам мен әкем Тантаға барып ұстаз Мұхаммад Салимнен дәріс алуға кеңес берді. Армант пен Тантаның арасы қашықтау болса да, жолға шыққалы жатқанымызда, Мұхаммад Салимнің Армантқа өзі келгенін білдік. Бізге оны бейне бір Құдайдың өзі жібергендей еді. Сөйтіп ұстаздың алдына барып Құран Кәрімді толық жатқа оқып бердім. Сосын Құран оқудың жеті қырағаты бойынша «Шатибияны» да жатқа судыраттым», – дегені бар.
Абдулбасит он екі жасында Мұхаммад Салимнің алдында білім алумен қатар, Қина ауданының әр жерінде Құран оқып жүрді. Қай жерге барса да, Абдулбаситтің Құран оқудағы ерекше қабілеті ауыздан-ауызға аңыз боп тарады. 1950 жылы Абдулбасит Мадинаға барады. Оны бұл сапарға ынтықтырған нәрсе, ондағы Абдулазиз Захир, Абдулфаттахаш-Шошаий, Мұстафа Исмаил сынды атақты қарилардың дауысын тыңдау болатын...
Түн жарымнан ауа бастағанда әлемнің түрлі шаһарларынан келген көптеген зияратшылар «Хазреті Зейнеп» мешітіне жинала бастады. Бірде Абдулбаситке Құран Кәрімнен 10 аят оқуға рұқсат беруін сұрады. Абдулбасит «Ахзаб» сүресінің аяттарын бір сағаттан артық оқиды. Мешіттің іші сілтідей тынып, жиналғандардың назары қарилар арасындағы жас қариға түсті. Олар Абдулбаситтің тамылжыған үніне қайран қалып, таңдайларын қаққан еді...
1951 жылы Шайх Дабба Абдулбаситке дауысын таспаға жазуға кеңес білдірді. Ол бұл ұсынысты қабыл алып, отбасымен Каир қаласында тұрақтап қалды. Содан оның дауысы радио толқындарында таралып, аты кеңге жайыла бастады.
1952 жылдың Рамазан айында Абдулбасит қариға әлемнің түрлі мемлекеттерінен «елімізге келіп Құранды хатым етіп кетсеңіз» деген өтініштер келе бастайды. Тіпті, солардың ішінде «елімізге бір рет келіп-кетсеңіз» деген тілектер де бар еді. Өйткені, Құран Кәрім шарапатымен Абдулбасит қаридың қадамы жеткен жер – Алла Тағаланың нұрына бөленетін.
Пәкістан Республикасының басшысы Абдулбаситті Матарға шақыртып, ерекше құрметпен қарсы алады. Абдулбасит Индонезияның ең үлкен мешітінде де Құран оқиды.
Абдулбасит 1952 жылы әкесімен бірге қажылық сапарына аттанады. Онда арабтар одан Құран оқып беруін өтінеді. Бұған ризашылық көңіл танытқан Абдулбасит Арабияның бірнеше мешіттері мен Меккедегі Әл-Харам және Мадинадағы Пайғамбарымыздың (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) мешітінде Құран оқиды.
Абдулбасит қариды Үндістандық бір адам ерекше ілтипатпен еліне шақырып, үлкен мешітке алып барады. Қари өзін күтіп тұрған адамдарға назар салса, олардың басын иіп, көздеріне жас алып тұрғанын көреді. Ол Құран оқыған сайын, адамдар да кемсеңдеп жылай береді. Абдулбасит те бұл көріністен әсерленіп, көзіне жас алады.
Абдулбаситті тек қана араб пен мұсылман елдері ғана емес, дүниенің шығыс пен батыс елдері де аса құрметтеп, жоғары бағалаған. Оның Париж, Лондон, Құддыстағы Құран оқығанын естіген өзге дін өкілдері Ислам дінін қабылдауға ниет білдірген. Ол Сирия, Ливан, Сенегал сынды елдердің марапаттарына ие болған.
Тағдыр болса керек, Абдулбасит қари қант диабетімен ауыратын әрі бауыры да дұрыс жұмыс жасамайтын. Ол көп жылдар бойы осы екі аурумен күресіп өтті. Нәтижесінде, ол Мысырдың Ғаза қаласындағы «Доктор Бадрон» емханасына түседі. Бірақ, дәрігерлер мен балалары Абдулбаситтің денсаулығы күн сайын нашарлап жатқанын көріп, оны Лондонға емдетуге апарады. Ол Лондонда бір апта ем қабылдайды. Бірақ дәм-тұзы таусылып жатқанын сезгендей, баласына өзін Мысырға қайтып алып кетуін өтінеді.
Абдулбасит 1988 жылдың 30 қараша айының сәрсенбі күні қайтыс болады. Алла Тағала оны өз рақымына бөлесін!
Quran.uz сайтынан аударған
Бауыржан МЫРЗАҚҰЛ
Жарияланған мақалалар мен шет елдік сайттардан алынған аудармалардың авторлық құқығы Azan.kz сайтына тиесілі.
 Предыдущий |
Следующий |
| Тараздық ғалым – Алтынхан төре кім еді? | Бас мүфти: ұлыс оң болсын! |
Қызықты тақырыптар
Намаз уақыттары 
