ҮШ ҚЫЗ ТӘРБИЕЛЕГЕН ӘКЕГЕ БЕРІЛЕТІН СЫЙ
Қазақ қыз баласын ерекше ардақтаған халық. Қыздың тәрбиесіне аса мән берген халқымыз оны болашақ ана ретінде бағалап, ерекше құрмет көрсеткен. Өйткені, бүгінгі кішкентай қызды «ертең ибалы келін, одан кейін абзал ана атанады» деп тәрбиелеген.
Шын мәнінде, елдің батыры мен ақынын, тұлғасы мен данышпанын өмірге әкелетін ана емес пе? Сондықтан халқымыз қыз баланы қонақ деп қадірлеп, бетінен қақпай, еркелетіп, ибалы, инабатты, тәрбиелі, ар-намысын алдыңғы орынға қоятын ару етіп өсірген. Құлағында шолпысы, шашында шашбауы бар жан сұлулығы мен тән сұлулығы тең қазақ қызының басты тәрбиешісі ана болған.
Халық даналығында: «Есті қыз етегін жабады» деген мақал бар. Ұрпағын ұлағатты істерге ұйытқан ұлтымыз кішкентай қыздарға ұзын көйлек кигізіп, қыздың талшыбықтай бұралған сырт-келбетін сұқ көздерден сақтаған. Аналар қыздың киім киісіне, жүріс-тұрысына, қай ортада болсын, өзін-өзі қалай ұстау керектігіне, үлкеннің алдын кесіп өтпеуді, кішіге ізет көрсетуді құлағына құйып отырған.
Қызының алдында әкесін асқар таудай ете білді. Отағасының айтқанын екі етпей, оның қадір-қасиетін балаларының алдында арттыра түсті. Мұны көрген қыз да ертеңгі күні ер адамды қадірлеп өтері анық. Халқымыз «Қызым үйде, қылығы түзде» дейді. Бүгінде қыздарымыздың тәрбиесі аса маңызды істің біріне айналғаны ақиқат. Өйткені, балалардың ойын бұзатын, салт-дәстүрін ұмыттыратын, ұлттық құндылықтарды аяқ асты ететін түрлі ойындар мен мультфильмдер көбейді.
Әсіресе, күні бойы телефонға телмірген бала өзге тілде мультфильм көріп, өзінің ана тілін ұмыта бастағаны ащы болса да шындық. Бұл ретте ата-аналарға артылар жауапкершіліктің ауыр екені белгілі. Баланың қандай әрі қайсы тілде мультфильм көріп отырғанын қадағалау, оның сөзі мен ісіне көңіл бөлу қажет. Халқымыз қыз баласына барынша шектеу қойып, қызының әрбір ісін бағамдап отырған. Бойжеткен қыздың еркімен қыдыруын шектеп, құрбы-құрдасымен көңіл көтеру үшін алтыбақан, ақсүйек, бастаңғы, тоқым қағу сынды жастар бас қосатын ортаға ғана жіберетін болған. Бірақ, қыз баланың әр басқан қадамы анаға аян болып отыратын. Ертеңгі күні келін болып түскен ауылда өз отбасының, бір рулы елдің бетіне таңба болмасы үшін ар-намысын аяққа таптатпауды жалықпай санасына сіңіріп, қадап айтып отырғаны баршамызға белгілі.
Ислам дінін бағзы заманнан ұстанып келе жатқан ұлтымыз қыз баланы жұмақтың кілті деп түсінген. Бірде ардақты Пайғамбарымыз Мұхаммед (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын): «Кімде-кімнің үш қызы дүниеге келсе, сол үш қызының қиыншылығына шыдап, қуанышымен бөліссе, жақсылап тәрбиелесе, жеткізсе, Алла Тағала осы қыз балаға жасаған рақымы үшін ол кісіні өз жұмағына кіргізеді» дейді. Мұны естіген бір сахаба: «Уа, Алланың елшісі! Егер екі қызы болса ше?» деп сұрайды. Сонда Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын): «Екі қызы болса да жұмаққа кіреді» деп жауап береді. Сахаба тағы да: «Бір қызы болса ше?» деп сұрайды. Алла елшісі (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) «Ол қызды жақсылап тәрбиелеп, өсіріп, жеткізсе, онда жұмаққа кіреді» деп жауап береді.
Тағы бір хадисте Пайғамбарымыз Мұхаммед (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын): «Екі қызға бой жеткенше қамқоршы болған адам қияметте менімен осындай жақын болады» деп саусақтарын біріктіріп көрсеткен екен. Біз бұл хадистерден қыз баланың тәрбиесі аса маңызды іс екенін ұғамыз.
Асыл дінімізде әйел адамдардың мәртебесіне айрықша мән берілген. Қасиетті кітабымыз Құран Кәрімде «Ниса» («Әйелдер»), «Мәриям» сүрелерінде әйелдерге жайлы баяндалады. Сонымен қатар «Нұр», «Ахзаб», «Мұмтахина», «Тахрим», «Талақ» сүрелерінде де Исламдағы әйелдердің құқықтары мен хақылары, мәртебелері мен дәрежелері жайлы айтылған.
Сахаба Ұқба бин Амирден (Алла оған разы болсын) мынадай хадис жеткен: «Қыздарды жеккөрмеңдер, олар бауырмал әрі қымбат». Расында, қыз әкеге жақын, бауырларына мейірімді. Қыздың көңілін қалдырмау, оның көңіліне қаяу түсірмеу өте маңызды істің бірі.
Бүгінде қыз баланы мейрімге тойдырып өсірудің маңызы күн сайын артып келеді. Өйткені, отбасында, әсіресе әке-шешесінің мейіріміне бөленіп өспеген баланың денсаулығы мен психологиялық дамуына кері әсер ететіні күн сайын дәлелденіп келеді. Иә, үйден мейірім көрмеген бала сол мейірімді даладан, яғни, айдаладан іздейді.
Ғалымдарымыз: «Қызға төрт ер азамат жауапты. Олар – әкесі, аға-інісі және күйеуі» деген. Кейбір ғұламаларамыз төрт азаматтың қыз баласына жауапты болуын шариғаттың қамқорлығы деген тұжырым айтқан. Алла Тағала баршамызға тәрбиелеп отырған ұл мен қызымыздың жақсылығын көруді және солардың себепкерлігімен жұмаққа кіруімізді нәсіп еткей. Әмин!
Бауыржан қажы ӘБДІРАШҰЛЫ,
Алматы қаласы «Арафат» мешітінің бас имамы
Жарияланған мақалалар мен шет елдік сайттардан алынған аудармалардың авторлық құқығы Azan.kz сайтына тиесілі.
 Предыдущий |
Следующий |
| РУХАНИ ДАҒДАРЫСҚА ЖОЛ БЕРМЕУ | БІЛІМ ІЗДЕУ МҰСЫЛМАННЫҢ ПАРЫЗЫ |
Қызықты тақырыптар
Намаз уақыттары 
