Асет АТАШОВ: Отанды сүю – иманнан!

Мейрімді рахымды Алланың атымен бастаймын.

Бүкіл әлемді махаббатпен жаратқан Аллаға сансыз мақтаулар болғай! Алланың махаббатымен жаралған сол әлемді сүюді үйреткен Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) Алланың сәлемі мен салауаты болсын!

Отан деген – қастерлі ұғым. Кез келген ұлт өз тілінде «Отан» деген сөзді естісе, міндетті түрде өзінің туып өскен өлкесін ойына алатыны белгілі.  Алла Тағала жұмыр жерді жаратқанда ондағы ауа және су сияқты дүниелерді барша халыққа ортақ етіп жаратты. Алайда осындай ортақ болған дүниелер әркімнін тұрып өскен өлкесіне қарай ерекше сипатқа ие болып құңды болмақ.

Тарихқа көз жүгіртсек, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) өмірінен бұл жағдайды анық көре аламыз. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Меккеден Мединаға қарай алғаш қоңыс аударғанда, Меккеден тысқары жерде тұрып: «Алланың атымен ант етейін, егер қаумым мені қуып шығармағанда сені тастап басқа өлкеге бір адымда жүрмес едім», - деп айтқан болатын. Бұл оқиғадан Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) туған өлкесіне деген сүйіспеншілігін көреміз. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Меккеге ерекше махаббат қоюының басты сыры – ол жердің қаншалықты қасиеттілігі мен тарихын жақсы білгеннен еді. Яғни қандай да халық өз еліне деген махабатын жүрегіне орнықтырып, отанын кәміл түрде сүюі үшін біріншіден өлкесінің қасиетті орындары мен тарихын жақсы білуі керек. Өйткені тарихты білмеу бейбіт өмірдің қалай қалыптасқандығын сезіндірмей, отанға деген махабатты толық ашпайды. Тарихты білу отанды қастерлеуге не қатысы бар деген сұрақ туындауы мүмкін. Осы тұста оған жауап ретінде Алаш көсемі Әлихан Бөкейханның «Қазақ» газетінің 2-3 санына жазған «Қазақ тарихы» деген мақаласын қысқаша түрде баяндау арқылы жауап беруді жөн көрудеміз.

Әлихан Бөкейхан: «Тарих дейтін – бұрынғы өткен заманның жайынан сөйлеп тұратұғын, бұрынғы өткен кісілердің ісінен хабар беретұғын бір ілім. Қазақтың көбі оны «шежіре» деп айтады.

Тарих – түзу жөнді үйретуші деп айтады. Тарих халықты түзу жөнге сілтеуші болса, оған дүние де түзушіліктің кітабы. Келешек күннің қандай болашағын білуге тарих анық құрал болады.

Өзінің тарихын жоғалтқан жұрт, өзінің тарихын ұмытқан ел қайда жүріп, қайда тұрғандығын, не істеп не қойғандығын білмейді, келешекте басына қандай күн туатындығына көзі жетпейді.

Бір халық өзінің тарихын білмесе, бір ел өзінің тарихын жоғалтса, оның артынша өзі де жоғалуға ыңғайлы болып тұрады. Дүние де өңге жұрттар қатарында кім қор болмайын, тұқымым құрып қалмасын деген халық өзінің шежіресін имани дәрежесінде ұғып білуге тиіс болады.

Тарих не айтады десеңіз, оның айтатыны мынау: біздің бұрынғы бабаларымыздың кім екендігі; олардың дүниеде не істеп, не бітіргендігі; қандай қуаты барлығы, ол қуатты не орынға жұмсағандығы; істеп жүрген ісінің қайсынан пайда, қайсысынан зарар көргендігі; бұрынғы бабаларымыздың досты-дұспаны кім екендігі; не себеппен бағы тайғандығы және соған ұқсас істердің барлығын тарих сөйлеп түсіндіріп тұрады.

Бұрынғы бабаларымыздың басынан кешкен жақсы-жаман қандай уақиға бар болса, оның бәрі де өткендегі бір істің нәтижесінен туған болады. Со секілді, келешекте біздің басымызға түсешек бір уақиға, осы күнде қылып жүрген ісіміздің нәтижесі болмақшы. Тарих оқысақ, оның сөзін оқысақ қандай істен қандай нәтиже туатынын анық білетін боламыз: жақсы істен жақсылық, жаман істен жамандық тумақшы.

Бұрынғының көбі күш-қуатты тиісті орнына жұмсамай, бірінің көзін бірі шұқудан уақыты артылмады, істегенінің бәрі жәбір, залым болды; қалғанының бәрі зорлық-зомбылық еді. Қанеки! Дүние ахиретте сонысынан не пайда көрмекші?! Қиямет күніне дейін сауабы барып тұратын ісі қайсы? Бәрі де қабірде шіріп жатыр. Жанының көрген күні қандай екені Құдайға ғана мәлім!

Егер тарих оқысақ, пайдасы бар істің қандай екенін біліп, соны істемекшіміз! Заралы істен қашпақшымыз! Бұрынғының оңды ісінен үлгі алмақшымыз! Осы күнде істеп жүрген ісіміз, қылған жұмысымыз, мінез-құлқымыз, сөздің бәрі кейінгілерге тарих болып қалады», - деген сөздерімен қоғамдағы болатын жақсы-жаман істердің қырып ашып, игілікке жету үшін тарихты білуге шақырады.

Екіншіден, Отанды қастерлеуіміз үшін оған деген махабатты отбасынан бастауымыз керек. Әркім өз отбасында отанға деген құрметті қалыптастыра білсе отанның келешегі үшін үлкен септігін тигізбек. Жалпы қандай да бір жақсы істі бастауда немесе қандай да бір жаман істен сақтануда отбасы мүшелерін алдынғы қатарға қойуымыз керек. Себебі  Алла Тағала адамдарды жақсылыққа шақырып, жамандықтан қайтаруда, тіпті қияметтің қайғылы тозағынан сақтанудың өзін отбасынан бастауды бұйырған.

Алла Тағала Қасиетті құранда:

   يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ

«Әй мүміндер! Өздеріңді әрі үй-іштеріңді отыны адамдар мен тастардан болған оттан қорғаңдар», - деп ескертеді.

Үшіншіден, Отанға деген махабаттын ен үлкене көрінісі – Отанды сүйген адам «маған отан не берді деп айтпай, керісінше мен Отанға не бердім» деген пікірде болады. Себебі туып өскен өлкеміз жеке тұлғаға арнайы бір нәрсені қолына ұстатып бермесе де,  Алланың берген табиғаты арқылы таза ауасы мен мөлдір суын, жарық күні мен тәтті жемістерін өз мезгілімен төгіп беруде.       

Егер сіз «Мен Отанға не бердім» деген ұғыммен өмір сүріп, қоғамға пайда келтіру үшін қызмет етсеңіз, Отан сіздің атыңызды өзінін үстіне ешқашан өшпейтін алтын әріптермен жазып, өскелен ұрпаққа өнеге етеді. Өйткені Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ондай адамдардың сипатын өзінің хадисінде былай деп баяндайды: 

«... أحب الناس إلى الله أنفعهم للناس»

«Аллаға ен ұнамдыларың – адамдарға, яғни қоғамға пайда келтіргендерін», - деген.

Осындай хадистерді өмірлеріне жолбасшы етіп, амалдарынан алыстатпаған қазақ аталарымыз:

«Өзін ғана ойлаған

Жамандықтың белгісі,

Өзгені де ойлаған

Адамдықтың белгісі», - деп жалпы қоғам мүддесі үшін қызмет етуге шақырады.

Егер қоғамда әрбір адам осындай оймен іс қылса, онда адамдардың арасындағы махаббат сезімі ұлғаяр еді. Ал адамдар арасында сүйіспеншілік сезімі бек орнықса, Отанға деген ыстық сезім өздігінен туындайды. Өйткені Отанды сүю дегенде бірінші қатарда тұратын ұғым тау-тастарды сүю емес, ол өлкеде тұратын адамдарды түр-түсі мен ұлтына қарамай жақсы көруді айтады.

Абай атамыз:

Махаббатпен жаратқан адамзатты,

Сен де сүй ол алланы жаннан тәтті.

Адамзаттың бәрін сүй бауырым деп,

Және хақ жолы осы деп әділетті, – деген сөзінен Құрандағы мына аятты ашықтап жатқандығын көреміз:

 «و لقد كرمنا بنى ادم »      

«Расында Адам баласын ардақтадық» (Исра сүресі, 70-аят).

Және де бір тудың астында өмір сүруші халықтардың арасындағы қарым-қатынастың деңгейін де Алла Тағала былайша баяндайды:

يُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُم مِّن ذَكَرٍ وَأُنثَىٰ وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا ۚ إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ

«Әй адам баласы! Шүбәсыз сендерді бір ер, бір әйелден (Адам, Хауадан) жараттық. Сондай-ақ бір-біріңді тануларың үшін сендерді ұлттар, рулар қылдық. Шынында Алланың қасында ең ардақтыларың тақуаларың. Шәксіз Алла толық білуші, әр нәрседен хабар алушы» (Хужурат сүресі, 13-аят).

Алла Тағала баршамызға Отанға деген және оның ішіндегі халыққа деген сүйіспеншілігімізді арттырсын!

Асет АТАШОВ,

Алматы қаласы Наурызбай ауданы

«Абу-Бакр» мешітінің бас имамы