ЕҢБЕК БӘРІН ЖЕҢБЕК
Өмір сүріп жатқан мына әлеміміздің тоқтаусыз қозғалыста болуы ғылыммен дәлелденген. Жүйелі түрде еңбек ету жаратушымыздың әзәли және әбәди заңдылығы.
Құран Кәрімде айтқандай әрбір нәрсе адам баласы үшін жаратылып оның әміріне берілгендей, адам үшін өз еңбегінен артық еш нәрсе жоқ. Осылайша біздерге Алла Тағала еңбек етуді бұйыруда. Бірақ та осы аятта айтылғандай дүние үшін еңбек ету, ақырет үшін еңбек ету немесе екеуі үшін де еңбек ету мағынасы бар. Қайсы бір мағынаға келсе де әйтеуір еңбек еткен міндетті түрде өз еңбегінің жемісін көреді.
Дініміз бойынша ризықты міндетті түрде іздеу керек. Бұл жөнінде Құранның «Қасас» сүресінің 73-аятында айтылған: «Алла сендерге өз мәрхаметінен түнді тынығу, күндізді кеңшілігін (ризық) іздеулерің үшін жаратты. Әрине, шүкірлік етерсіңдер», - деген.
Құран Кәрімде адамның жаратылыстағы мақсаттары, соның ішінде еңбек етудің міндеттілігі, осы дүниедегі несібесі жайлы дәлелдер көп: «Алланың саған берген дәулетімен ахирет жұртын ізде де, дүниедегі несібеңді де ұмытпа. Алла саған жақсылық еткендей сен де жақсылық істе, сондай-ақ жер жүзінде бүліншілік ізденбе! Алла бұзақыларды сүймейді» («Қасас»; 77) делінген.
Дініміз дүние шындығынан қашқақтамайтын, ақырет пен дүниенің тұрмыс-тіршілігін күйттеуден алыстатпайтын нағыз өміршең дін болып табылады. Ислам дінінде еңбек қоғам мүшесінің міндеті ретінде қарастырылады. «Адамзат еңбегіне қарай ғана табысқа ие болады. Сөз жоқ, еңбегінің нәтижесін жедел көреді. Содан соң оған еңбегінің бодауы толық беріледі. Күдіксіз Раббыңа тиянақтайды» («Нәжім»; 39-42).
Қандай да бір нәрсенің іске асуы үшін белгілі бір жағдайлар қажет болатыны сияқты, еңбектің де жүзеге асуының шарттары бар. Ол шарттар – тәуекел мен талап .
Абай атамыз былай дейді:
"Тәуекелсіз, талапсыз мал табылмас,
Еңбек қылмас еріншек, адам болмас.
Есек артын жусаң да мал тауып кел,
Қолға жұқпас, еш адам кеміте алмас"
Атаның ғана емес, адамзаттың баласы болған Абай өз басының қайғы-қасіретімен езіліп жүрсе де, онысын сыртқа сездірмей, айнала жұрттың тіршілік қарекетін жасап, адал еңбек етуге шақырудан танбайды.
Тағы бір өлеңінде:
"Сенбе жұртқа, тұрса да қанша мақтап,
Әуре етеді ішіне қулық сақтап.
Өзіңе сен, өз күшің алып шығар,
Еңбегің мен ақылың екі жақтап", - деп, соқырға таяқ ұстатқандай айтып өткен.
Еңбегі мен ақылын тең ұстай білетін адам ғана кездескен қиындықтарды жеңе алатыны ақиқат. Сапалы адам қалыптасып, оны жасампаздық күшке айналдыратын бірден-бір тура жол осы еңбек болмақ.
Кейбір адамдар ойлайды өзінің кедейлігін Жаратқаннан деп, «Жаман адам Құдайшыл» деген сол. Ал Алла Тағала саған еңбек етіп мал табуға, бай болып, бар болуға барлық жағдай жасап отырған жоқ па? «Он екі мүшең сау болса, жарлымын деме, көңіліңде қайғы болмаса, зарлымын деме» деп үйретеді қазақ даналығының сарқылмас қазынасы мақал-мәтелдері. Осы қарапайым дүниетанымдық заңдылықтарды білмеген соң адам баласы байлықты Құдайдан сұрамай, өзі сияқты пендеден сұрап басының қадірін кетіреді. Сондықтан тағы да қазақ мақалы «Құдайдан сұрағанның екі бүйірі шығады, адамнан сұрағанның екі көзі шығады» деп біздің таным-түснігімізге коррекция жасайды. Өзі сияқты адамнан бірдеңе дәметудің ағатығын айтқаны.
Негізі адамға отбасының керек - жарағын өтей алатындай еңбек етуі міндет. Хадисте келгендей: «Адал еңбек етіп табыс табу парыз» (Табарани).
Бала-шағаңның бір жылдық нәпәқасын жинайтындай еңбек ету - мүбаһ, мұсылмандарға жәрдем ету, дінге қызмет ету үшін артығымен еңбек етіп, табысқа кенелу - мүстахап, жақсы көрілген іс. Хадисте келгендей: «Адамдардың ең жақсысы, адамдарға пайдалы болғандары» - дейді.
«Еңбектің наны тәтті, жалқаудың жаны тәтті» дегендей, Бай болатұғын кісі өзін де аямайды, баласын да аямайды. Жарғақ құлағы жастыққа тимей, ұйқы көрмей, күлкі көрмей, күн қатып, түн қатып, жаны да жоқ ойында, ас-су да жоқ ойында, малдың қамын қылуға ыждаһаты зор болады. Кедей малдың қамымен жұмысы жоқ, есіл-дерті баласының суыққа тоңбағанын, қарны аш болмастығын, ұйқысы бұзылмағанын мақсат көреді. Жасынан жаман әдетке табиғаты үйренген бала соны әдет санап, ақырында мұқтаждықта болады. Міне, дініміз бен қазақ өмірінде де аталарымыз бізге байлық пен кедейліктің сырын айдан анық, күннен жарық қылып алдымызға жайып салып отыр.
Ранов Аянбек
Таугүл мешітінің найб имамы
Жарияланған мақалалар мен шет елдік сайттардан алынған аудармалардың авторлық құқығы Azan.kz сайтына тиесілі.
 Предыдущий |
Следующий |
| ЕҢБЕК ЕТ, ЕРІНБЕ | ҚҰДАЙ СҮЙЕТІН ҚОС ҚАСИЕТ |
Қызықты тақырыптар
Намаз уақыттары 
