ҚҰРАН МЕН ҚАЙЫРЫМДЫЛЫҚ АЙЫ

Алла Тағаланың пенделеріне тартқан теңдессіз сыйы, сансыз сезімдер мен толып тасыған ізгі амалдар әрі күн мен түн де тұтастай жасаған иеміздің рақымы мен мейіріміне тұнған ай – Рамазан. Басқа уақытпен салыстырғанда, жақсылықтар мен сауаптардың сансыз еселеніп жазылар айы да осы – Рамазан.

Алла Тағала Бақара сүресінің 185 аятында: «Рамазан айы сондай бір ай, ол айда адам баласына тура жол және (ақ пен қараны) айыратын дәлел түрінде Құран түсірілді» деп рамазан айының негізгі артықшылығын Құран Кәріммен ерекшеледі.

Рамазан айында уахидың түсе бастауының ескерiлуi Құранның ұлылығын, Рамазан айының қасиеттiлiгiн, Жаратушының талаптарына бойұсынып, Оған құлшылық етудiң маңыздылығын жете түсiнуге үндейдi.

Расында, Рамазан айы мұсылман үшін үлкен сый, түнгі ғибадатта Құран сыйларын алуға дайындалу үшін күндіз жан дүниесін тазартуға қолайлы сәт болып саналады. Яғни күндізгі ораза тазару болса, түнгі ғибадат (намаз немесе Құран оқу) – жанның сәні болып шығады.

Фатима анамыз (р.а.): Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) Құранды жылына бір рет Жәбірейілге оқып беретінін, ал қайтыс болатын жылы екі рет оқығанын риуаят етеді. Ибн Ражаб: "Пайғамбар мен Жәбірейіл Құранды түнде оқитын". Бұл риуаят рамазанда Құран тиләуат етуге ең жақсы уақыт түн екенін білдіреді. Өйткені, түнде барлық шаруа тоқтап, адамның ойы жинақы болады. Жүрегі жайланып, тілі оқыған аяттардың мағынасына ден қоя алады.

Сахабалардан басталатын ізгі буын өкілдері рамазанда Құран оқуы өте ғажап еді. Тіпті, ғалымдар Құран оқудан басқа ғылымды рамазанда тоқтататын. Табиғин Зухри (р.а.): «Бұл Құран оқитын және жұртқа тамақ беретін ай», - деген екен. Ал, имам Малик рамазан айы кірумен хадис оқуды тоқтататын. Табиғин Суфиян Саури (р.а.) барлық құлшылықтарын доғарып, уақытын Құран оқуға арнайтын. Хадисші табиғин Зубайд Ями (р.а.) рамазан кіргенде Құран кітаптарын алдырып, шәкірттерін Құран оқуға жинайтын. Рамазанға тән ерекше құлшылық – тарауих намазы. Бұл намаздың ерекшелігі хатым Құран түсірілуінде. Жамағат намазда тұрып Құран тыңдайды. Сондықтан рамазанда намазда Құранды хатым ету мұстахаб. 

Яғни құтты айда ораза мен Құран бірігеді. Міне, бұл рамазанның Құранмен байланысының ғажайып көрінісі. Шынайы мұсылманға осы айда екі шапағатшы бұйырады. Күндіз тұтқан оразасы, түнде тиләуат еткен Құраны ертең шапағатшы болмақ. Ардақты Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын): «Ораза мен Құран пендеге шапағат етеді. Ораза: "Уа, Раббым! Мен оны күндіз ас-суы мен құмарынан тыйдым. Оған шапағат етуіме рұқсат ет", - дейді. Құран: "Мен оны түнде ұйқысынан қалдырдым, оған шапағат етейін", - дейді. Сосын екеуі шапағат етеді", - деген. Демек, рамазанда мұсылман екі үлкен құлшылықты атқарады. Қос құлшылық та әжептеуір күш-қайрат талап етеді. Күндіз ораза тұтады, ал түнде ұйқысын қиып Құран оқиды. Осы екі үлкен құлшылықты асқан сабырлықпен орындаса, ертеңгі күні оны қисапсыз сауабы күтіп тұр.

Қиямет күні әрбір мұсылманға тұтқан оразасы мен оқыған Құраны шапағатшы болады екен. Имам Ахмет риуаят еткен хадисте Пайғамбар (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) былай дейді: «Қияметтің күні Раббының алдында ораза мен Құран пендеге арашашы болады. Ораза: «Раббым! Мен оны күндіз ішіп-жемнен тыйған едім. Енді мен оған арашашы болайын», – дейді. Құран болса: «Мен оны түнде ұйқысынан айырып едім сол үшін оған арашашы болайын», – дейді. Сөйтіп, екеуінің де шапағаты қабыл етіледі».

Рамазан – Құран мен қайырымдылық айы. Ибн Аббас (р.а.): Алла Елшісі (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) адамдардың ең жомарты еді. Рамазанда Жәбірейіл періштемен кездескенде ерекше жомарт болатын. Рамазанның әр кешінде Жәбірейілмен кездесіп, Құран оқитын. Алла Елшісі (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) жомарттықта ескен самалдан да қолы ашық сахи болатын. Тағы бір хадисте: Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) адамдардың ішінде ең қайырымдысы еді, ал рамазан келгенде ерекше қайырымдылық танытатын еді деп келген.

Адам баласы қоғам ретінде өмір сүруге бейім жаратылғандықтан бір-біріне мұқтаж. Осындай мұқтаждық адамдардың бір-біріне жәрдемдесуін, бір-бірінің кем-кетігін толтыра отырып, үйлесім негізінде өмір сүруін талап етеді. Сондықтан да ислам діні жақсылық жасауды, өзара жәрдемдесуді әрі рухани әрі материалдық қырынан жан-жақты қолға алып, оны діни-моральдық жауапкершілік ретінде бекіткен.

Алла Тағала жақсылық жасауға шақырып қана қойған жоқ «Жақсылық жасауда өзара жарысыңдар» (Бақара, 148), «Олардың арасында Алланың қалауымен қайырлы істерде алдына жан салмайтын ізгі жандар да бар. Міне, (Алланың) ең үлкен шарапаты осы» (Фатыр, 32), «Міне, осынау ізгі жандар жақсылықта, қайырлы істерде дамыл таппай шырқ ұрып жүреді, жақсылық жасауда бір-бірімен жарысады» (Муминун, 61) деу арқылы ізгі бастамада өзара жарысуға ұмтылдырды.

Ораза кезінде ауыз аштыру – қайырымдылық амалдарының бірі. Ауыз аштырған кісі ораза ұстаған кісідей сауап алады. Сахаба Зәйд ибн Халид әл-Жуһани  Пайғамбарымыздың  (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) былай деп айтқандығын жеткізеді: «Кімде-кім ораза ұстаушының аузын аштырса, ораза ұстаған адамның сауабындай сауап алады»

Жақсылық пен қайырымдылық тек дүние мүлік арқылы емес, қажет кезде қолмен, қажет кезде тілмен жасалады. Жасалатын жақсылықы атаулының бәрі садақаға жатады. Пайғамбарымыз (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) «Кез келген жақсы іс – садақа» деген.

Қазақ халқы ежелден қайырымдылықты қастерлі ұғым ретінде санап келген. Айлардың сұлтаны болған әр ісімізге шексіз сауаптар жазылған қасиетті айда жасаған игі амалдарымызды көп болғай.

Түрксіб аудандық " Фирали Ферғанұлы"

мешітінің бас имамы Абдраманов Ержан Үсенханұлы