РУХАНИ ДАҒДАРЫСҚА ЖОЛ БЕРМЕУ
Біз рухани дағдарысқа кіруден алдын, рухани байлық жайлы түсініп алсақ. Рухани байлық дегеніміз – адами жаратылысымызға сай қасиеттерімізді сақтай отырып, Алланың разылығына қол жеткізу.
Алла Тағала қасиетті Құранда адамның жаратылысы жайында: «Расында Біз адамзат баласын ең көркем бейнеде жараттық...», - дейді («Тин» сүресі, 4-аят). Шынында адамзат баласы ақыл-ой, сана-сезім, пайым-парасат тұрғысынан ерекше қабілетке ие етіп жаратылған. Осындай сүйіспеншілікпен жаратылған пенденің иманын бекемдеп, құлшылыққа деген құлшынысын арттырып, адамгершілікке тән игі қасиеттерін кемелдендіре түсу үшін «Қасас» сүресінің 77-аятында: «Алланың саған берген дәулетімен ақырет жұртын ізде және дүниедегі несібеңді де ұмытпа. Алла саған жақсылық жасағандай сен де жақсылық істе, сондай-ақ жер-жүзінде бүлік жасама! Алла бұзақыларды жақсы көрмейді», - деген. Пенденің жақсылығы Аллаға бойұсынудан басталады. Ал, бойұсыну - иман келтіру, бұйырған амалдарын орындау, барлық тыйым салған нәрселерден аулақ болу, ізгі амалдарды арттыру арқылы жүзеге асады. Расында, рухани бай адам болу үшін ең әуелі толық иман керек. Абай атамыз: «Әрбір ақылды адамға иман парыз, әрбір иманды адамға ғибадат парыз» , - деген. Демек, мұсылман адам тағат-ғибадат жасау арқылы рухын, жан-дүниесін байытады. Тұла бойына жоғары адамгершілік (даналық, көрегендік, шыншылдық, сабырлылық, бауырмал, жұмсақтық, кішіпейілділік, жомарттық, еңбекқор, қанағатшыл, адалдық сынды) қасиеттерін орнықтырып, рухани тұрғыдан толығады. Рухани қазынасы мол адамнан тек жақсылық күтуге болады. Бұны батыр бабаларымыздан, би шешендерімізден, ақын-жырауларымыз бен зиялыларымыздың әрбірінен көруімізге болады. Мысалы, «Бес арыстың» бірі Шәкәрім Құдайбердіұлы «Адамнан артық жәндік жаралмаған» деген өлеңінде адам мен итті салыстыра отырып иттің өз иесін қаппайтынына келіп, адамның иттен де жаман екенінен шошынуы. Адам бойындағы сан айланың жақсылыққа емес, жамандыққа жұмсалуына ренжіп:
«Адамның айуаннан айласы мол,
Қит етсе қиянатқа қояды қол.
Мейірім, ынсап, ақ пейіл, адал еңбек, -
Бұл төртеуін кім қылса, шын адам сол», - деген түйін жасауы түсінген адамға жеткілікті емес пе? Кемелдікке жетіп көпшілікке үлгі-өнеге боларлық мұндай адамды ортағасырлық ғалымдарымыз «әл-инсан әл-кәмил» яғни «кемел, толық немесе жетілген адам» - деп атаған. Аят басында адам баласының ізгілік жасау арқылы кемелдікке жеткені айтылса, аят соңында «сондай-ақ, жер-жүзінде бүлік жасама! Алла бұзақыларды жақсы көрмейді», - деп жаманшылықтың салдарынан хайуаннан да төмен деңгейге түсіп, рухани дағдарысқа ұшырайтындығымызды ескертіп жатқандай. Расымен де, пенде жаман амалдары арқылы жанын да, тәнін де, жүрегін де лас етеді. Бұған қатысты Пайғамбарымыздың (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын): «Адамның денесінде бір кесек ет бар. Егер ол сау (жақсы) болса, бүкіл дене сау (жақсы) болады. Егер ол ауырса (бұзылса) бүкіл дене ауырады (бұзылады). Ол – жүрек!» - деген. Себебі, адам рухани кемелдікке жетсе де, рухани дертке шалдықса да оның барлық амалы, іс-әрекеті жүрегіне байланысты. Жүрекке иман, ізгілік, мейірімділік, ар-ұят ұяласа, адамның бойынан имандылық, көркем мінез-құлық көрініс табады. Ал жүрекке күпірлік, қатыгездік мекен етсе, ондай адамның бойынан имансыздық, бұзақылық секілді әрекеттер көрінеді. Рухани дерті бар адамнан кез-келген нәрсені күтуге болады. Себебі, ол зина, өсім, нашақор, жемқорлық, суицид, надандық, көреалмаушылық, зұлымдық, тәкәппарлық, арсыздық секілді жағымсыз, лас болған істерді жасап еш қаймықпай, арланбай, ұялмай, намыстанбастан жүре беретін ғапылдықта болады. Сондықтан, жүрек – жақсылық пен жамандықтың бұлағы екенін білген даналарымыз: «Жалған дүниеде қалып кететін тәніңді әсемдегенше, ақыретте өзіңмен бірге мәңгі қалатын жүрегіңе көңіл бөл», - деген екен.
Біздің бабаларымыз қандай мәселені сөз етсе де ар, ұят, рахым сынды мәңгілік категорияларды әрқашан жадында ұстай отырып, «Арсыз, арам, асығыс, айлакестік – мұның бәрі шайтанның досы болмақ», - деп жаманнан жиреніп, жақсыдан үйренуге үгіттеп, рухани дағдарысқа жол бермеуді мақсат ететін еді. Яғни, біздер де, ел боламыз деп болашағымыздан үміт еткен болсақ, рухани дағдарысқа жол бермеуіміз керек. Алла Тағала әрбірімізді рухани дағдарысқа жол бермеген «Кемел адам» болуымызды нәсіп етсін!
Фатима мешітінің наиб имамы
Даулен Шайзатов
Жарияланған мақалалар мен шет елдік сайттардан алынған аудармалардың авторлық құқығы Azan.kz сайтына тиесілі.
 Предыдущий |
Следующий |
| ЖІГІТТІҢ ЖАҚСЫСЫ - НАҒАШЫДАН | ҮШ ҚЫЗ ТӘРБИЕЛЕГЕН ӘКЕГЕ БЕРІЛЕТІН СЫЙ |
Қызықты тақырыптар
Намаз уақыттары 
