ЖАСТАР ТӘРБИЕСІ БАРШАҒА ПАРЫЗ МІНДЕТ
Жастардың тәрбиесіне байланысты сөздерді халқымыздың ағартушысы, ұлт ұстаздарынан болған Абай Құнанбайұлының сөздерімен жеткізер болсақ, оның жастарға ең бірінші қойған талабы ахлақ жағынан ұстамды таза болу, сыпайы, мінезді, әдетшіл, шыншыл болу керектігін алға тартқан. Сондай-ақ, екінші талабы тұрақтылық, қандай жағдай болмасын, өмір атты кемеде тұрақты, бір қалыпты болуға шақырады. Ал үшінші талабы әділ болу. Сарғайған, жылан үймелеген алтынға үйір болмай, әділдік жолын ұстануды айтады.
Жастар дүниеге келе салысымен есті болмайды, қоғамда адамдармен араласу арқылы естіп, көріп, дәм татып, естілердің жанында жүру арқылы есіне сақтап қана естілер қатарын толықтырады. Ал осы естілердің қатарынан саналуы үшін күніне немесе айына бір рет болсын өз-өзіңе есеп беріп отыру қажеттілігін айтады. Жастар тәрбиесіне байланысты ұлағатты сөздердің арасында Мәлік Ғабдуллин сынды ғалымның сөздері де кездеседі. Профессордың «Бүгінгі жастарды ұлтжандылық рухта тәрбиелеуде ақын-жыраулардың өнеге сөздерінің белгілі мөлшерде пайдасы бар екені хақ. Мұндағы тәрбиелік мәні бар әңгімелер жастарға жат емес. Халықты сүй, халық үшін ерлік еңбек ет, ел жұртқа қорған бол деушілік, қазіргі күнде ескірген сөздер емес, қайта мағыналы мәнді сөздер», – деп айтқан. Расында жастарды ұлтжандылыққа, патриоттық сезімге, елін, жерін сүюді үйрететін болсақ ертеңгі күні өз елінің нағыз азаматы болып өсері даусыз.
Абай туралы сөз қозғалатын болса, міндетті түрде гуманизм, адамның мінез-құлқы, ахлағы еске түседі. Сонымен бірге жастарға айтқан көптеген өсиеттерін қағазға түсіріп бүгінгі күнге дейін қазақ тәрбиесінің бесігіне айналғанын да білеміз. Абай жастардың тәрбиесіне жан-жақты тоқталып, жас ұрпаққа үміт артқан, олардың жүректеріндегі сезімін оятуға тырысқан, жастардың еңбек етіп, ғылым мен білімге ден қоюларына шақырған. Өйткені бүгінгі ұрпаққа дұрыс тәрбие беру барлық аға буындылардың басты парызы. Дұрыс тәлім-тәрбие алған жастар ертеңгі күні елдің тірегі, қорғаушысы, қамқоршысы. Елін сақтау, жерін бөтендерге бермеу мақсатында талай жас батырлар жаулардың шабуылына көкірегін тосқан. Халық арасында «Ер есімі ел есінде» деген секілді сөз қалған. Кешегі күн біздің тарихымыз. Жастар осы тарихты дұрыс жасай алса, ертеңгі күні бұл тарих біраз белестерге алып барарын барлығымыз білеміз.
Жастар туралы сөз қозғалғанда М. Жұмабаевтың «Мен жастарға сенемін» атты өлең жолдары еске түседі. Ол өлеңде ақын:
«Арыстандай айбатты,
Жолбарыстай қайратты –
Қырандай күшті қанатты,
Мен жастарға сенемін!
Көздерінде от ойнар,
Сөздерінде жалын бар.
Жаннан қымбат оларға ар,
Мен жастарға сенемін!», – деп жастарды көтермелеп, оларға рух үрлеп ағынан жарылған болатын. Ақын Мағжанның бұл сөздері жастарға дем беріп, тәрбиесінде оң өзгеріс болуына алып келді.
Шыны керек, жастарға тәрбие беру қазіргі таңда қиынның қиыны. Олармен сұқбаттасу үшін заманауи технологиядан арылулары қажет деген ойға келесің. Өйткені тәрбие беру барысында айтылған әрбір сөз олардың ішкі жан дүниесіне әсер етуі қажет. Ал қазіргі таңда олардың гаджеттері өмірлерінің бөлшегіне айналғандықтан, айтылған сөз иесін таба алмай қалып жатыр. Қазіргі ата-аналардың балаларына көңіл бөлудегі уақыттың болмауы, смартфон секілді құрылғыларды пайдаланудың белең алуы секілді уақиғалар жастар тәрбиесіне кері ықпалын тигізеді. Бұл жастардың ата-анасынан емес, ғаламтордан тәрбие алып жатыр деген сөз. Егер дәл осындай қалыпта жалғаса беретін болса, жастарымыз майдаланып, ұлттық кодтың сақталуына күмәнмен қарайтын боламыз. Сондықтан жастар тәрбиесі баршамыздың иығымызға артылған үлкен бір парыз, жүк болып есептеледі. Оларға дұрыс бағыт-бағдар беру, тарихын үйрету, тілін сақтау, дәстүріне берік болу, дінін мықтылап ұстату баршамызға парыз міндет.
Алматы Орталық мешітінің наиб имамы
Тимур Алиев
Жарияланған мақалалар мен шет елдік сайттардан алынған аудармалардың авторлық құқығы Azan.kz сайтына тиесілі.