ҚАЗАҚСТАН ЕГЕМЕНДІГІНЕ ЭКСТРЕМИЗМНІҢ АЛЫП КЕЛЕР ЗАРАРЫ
Қазақстанның егемендік алуымен діни жағдай күрт өзгерді. Елімізде діни сенім бостандығына кепілдік берілді, діни бірлестіктерді мемлекеттен бөлді, мемлекеттің діни бірлестіктің ісіне араласпауға және т.б. дін бағытындағы саясат жүргізіле бастады.
Бұл секілді елеулі оқиғалар оң нәтижесін бере бастады. Зайырлылық ұғымы кеңінен насихатталды. Осы секілді прогрес, дін бағытындағы регреске алып келді. Тәуелсіздікдің алғашқы жылдарындағы жастардың діни тақырыптар бойынша шөлін ел асып, араб елдерінде діни білім алумен ғана қандыра алды.
Осылайша Қазақстанда діни-саяси жағдайдың жаңа факторы – қазіргі таңда терроризм формасына ие болған діни экстремизм біртінеп қалыптаса бастады. Қазақстан Республикасы көпұлтты, көп конфессиялы мемлекет. Қазақстанның конфессияаралық қатынастар саласындағы мемлекеттік саясаты дінаралық диалогты дамытуға, толеранттылықты нығайтуға және діни саладағы заң талаптарын сақтауға бағытталуымен сипатталады. Қазақстанда дінаралық келісім мен тұрақтылықты одан әрі нығайту үшін барлық жағдайы бар.
Бұған, ҚР Тұңғыш Президенті, Елбасы – Н.Ә.Назарбаев айтпақшы, қазіргі әлем діндері арасындағы жаһандық диалогтың органикалық бөлігіне айналған әлемдік және дәстүрлі діндер көшбасшыларының съездері дәлел бола алады. Этносаралық және дінаралық келісімді, қауіпсіздікті, халықаралық қатынастардың тұрақтылығын сақтау Қазақстан дамуының 2010-2020 жылдарға арналған дағдарыстан кейінгі кезеңінің бес негізгі бағытының бірі деп аталды. Көптеген діндер шоғырланған Қазақстандағы қазіргі діни жағдай күрделі және үдерісті, мұнда сандық және сапалық өзгерістер үздіксіз жүріп жатуда.
Ислам мен христиандық секілді елімізде дәстүрлі болып саналатын діндер қазақстандық қоғамның қалыптасуының маңызды мәдениет қалыптастырушы факторы болды. Қазіргі жағдайда олардың айтарлықтай гуманистік бітімгершілік әлеуеті барын және елдің қоғамдық өміріне оң ықпалын тигізетінін атап өткен жөн болар. Дәстүрлі діндер арасындағы қарым-қатынастар қазақстандық қоғамдағы конфессияаралық және ұлтаралық келісімге ықпал ететін, сондай-ақ оның тұрақтылығы мен қауіпсіздігінің маңызды факторы болып табылатын сындарлы диалог бағытында дамып келеді. Қазақстанның егемендік жылдарында діни өмірінің жаңа факторы болып табылатын дәстүрлі емес конфессиялар кең етек алды. Дәстүрлі емес діндарлық қазіргі әлемдегі діни тәжірибенің кең таралған түрі екенін ескеру қажет. «Дәстүрден тыс діндер» дегеніміз – белгілі бір этностың өткен тарихына тән емес, күнделікті өмірде, мәдениетте тамыры жоқ, бірақ олардың нәтижесінде тараған барлық діни кешендерді білдіретін ұғым.
Діни көзқарас барлық дәстүрлі емес діндерге тән жалпы және ерекше белгілерді ескере отырып, зерттеудің объективтілігін қамтамасыз ететін критерийлерге негізделуі тиіс екендігін ескеруіміз қажет.
Жалпы алғанда, экстремизм төменде көрсетілген идеяларды, ағымдарды, доктриналарды жаюға бағытталған әрекеттерді білдіреді:
- адамдарды таптық, мүлікті, нәсілдік, этникалық немесе діни белгілері бойынша бөлу;
- ең жоғарғы конституциялық құндылық ретінде адам құқықтарын жоққа шығару;
- мемлекеттік идеология ретінде біртұтас идеологияны ғана құру.
ХХ-ХХІ ғасырдың басындағы діни-саяси экстремизмнің таралу проблемасын талдай отырып, бұл құбылыстың даму барысына шешуші дәрежеде әсер еткен маңызды факторларды бөліп көрсетуге болады. Қазіргі әлемдегі діни-саяси экстремизмнің пайда болуы мен дамуының негізгі себептері ислам әлемінің модернизациялану процестері, «үлкен геосаясат» деп аталатын жаһандану факторы болып табылады.
Сонымен қатар, бұны белгілі және бірқатар сарапшылар да мойындауда. ХХ ғасырдағы исламның діни-саяси экстремизм мен терроризмге қарай радикалдануы өзінің терең идеологиялық тамырына ие болды, өйткені зорлық-зомбылықты қолдану әрқашан да дін арқылы жүзеге асып отырған.
Дәуітбеков Жолымбек
"Қыстаубайұлы Манас" мешітінің наиб имамы
Жарияланған мақалалар мен шет елдік сайттардан алынған аудармалардың авторлық құқығы Azan.kz сайтына тиесілі.
 Предыдущий |
Следующий |
| ДӘСТҮРЛІ ҚҰНДЫЛЫҚТАРДЫ ҰЛЫҚТАУ - ДҮНИЕТАНЫМҒА ЖАТ БОЛҒАН АҒЫМДАРДАН САҚТАНУ | ОТБАСЫ ЖӘНЕ ДІН |
Қызықты тақырыптар
Намаз уақыттары 
