ТАРИХИ ЖАҢҒЫРУ - ДӘСТҮРЛІ ИСЛАМ
Соңғы жиырма жылда «дәстүрлі ислам» термині «исламның дәстүрлі емес ағымдарына» қарсы постекеңестік Орта Азияның барлық жерінде дерлік қолданылып келеді. Жергілікті сарапшылар мен саяси элита өкілдерінің пікірінше, мұндай жіктеу, ең алдымен, экстремистік және радикалды идеяларды, қозғалыстар мен топтарды тану әдістемесін әзірлеу үшін қажет болды.
Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 11 қазандағы «Діни қызмет және діни бірлестіктер туралы» Заңының мазмұнында ханафи мәзһабының сүнниттік бағыттағы исламның Қазақстан халқының мәдениеті мен рухани өмірін дамытудағы тарихи рөлі ерекше атап өтілген. Дәл осы діни бағытты ұстанатындығын, сонымен қатар Қазақстандағы дәстүрлі ислам делінгенде осы мазхаб еске түсетінін айтады. Олар ресми орталықтандырылған, елдегі діни қызмет мәселелерін реттеуші қоғамдық ұйым ретінде Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының (ҚМДБ) төңірегіне топтасқан. Еліміздің әр облысының орталық мешітте жетекшілік ететін ҚМДБ-ның өкілі мен өңірдегі дәстүрлі исламды қолдаушы қауымы бар.
ҚМДБ басқаратын дәстүрлі ислам дінінің өкілдері Қазақстан Республикасының аумағындағы экстремистік ағымдарының өкілдеріне қарсы белсенді идеологиялық күресте мемлекеттің негізгі тірегі болып табылады. Сонымен қатар, Қазақстандағы дәстүрлі ислам өкілдері қауымдарының дамуы біркелкі болмағанын да айта кеткен жөн. Бұған еліміздің әртүрлі аймақтарындағы жағдайды мұқият зерделеу дәлел бола алады.
Дін мен дәстүр қос қанат секілді бір-бірінен ажырамайтын дүние. Жаратушы адамдарды халықтарға, ұлттарға бөліп жаратқан. Ол Құдіретімен бүкіл адамзатты бір (ру-тайпа, ұлтқа бөлмей) етіп жаратуға да шамасы келетін. Хикметі де осында деп білеміз. Дәл осы осы жерде салт-дәстүр әрбір ұлттың өз болмысының қорғаушысы, ұлттық коды болып есептеледі. Әр халықтың салт-дәстүрі, әдет-ғұрпы болады. Бұл олардың ас мәдениетінен, киім-кешек ерекшелігінен, әдептіліктен, тәрбие ережелерінен, күнделікті тұрмыс-тіршілігінен анық байқалады. Халқымыз үшін дін салт-дәстүрмен тығыз байланысты. Ондаған ғасырлар бойы дәстүрлер діни ғұрыптармен астасып, біртұтас өрілген.
Дәстүрлі ислам туралы сөз қозғалғанда екі ұғымның егіз болғаны, дәстүр мен діннің бүгінгі күнге дейін жетуі еліміздің діни тұрақтылықты қамтамасыз етуіне байланысты жасалған шаралардың нәтижесі деп білеміз. Сауд Арабиясында пайда болған Ислам діні белгілі бір уақыт өткеннен кейін өңірімізге келіп, дәстүрлі формаға ие болуы бұл, бірінші кезекте, қазақи дүниетанымымызға орасан зор еңбек сіңірген дін ғалымдары, ақын-жыраулар, ағартушылардың арқасы. Сүзгіштен өткізіп, Исламнан бұрынғы арабтық қалдықтардан тазартқан, дәстүрімізге, әдет-ғұрпымызға сай, дүниетанымымызға ыңғайлы етіп жеткізгендердің қатарында А.Ясауи, А.Құнанбайұлы, Ш.Құдайбердіұлы, Мәшһүр Жүсіп және т.б. қазақтың тарихында ойып тұрып орын алатын тұлғалар бар. Бұл кісілердің жазған әрбір хикметінің, өлеңінің, жыр-дастандарының түбін қазбалайтын болсақ мұсылмандар үшін қасиетті болған насстарға (Құран мен Хадис) тірелеміз.
Ислам діні өңірімізге келгенде, мұндағы халық діннің амалдық жағына емес, моральдық-ахлақтық қырларына назар аударған. Діннің адамгершілік, көркем мінез-құлық, кісі ақысы секілді тұстарын алған. Дәстүрлі Ислам дегенде өз тамырын Пайғамбар (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын) кезеңінен алған, қазақ даласындағы әулие, ғұламалардың ілімімен қайнасқан, Ислам діні пайда болған VII ғасырдан күні бүгінге дейін төрт бірдей мазхабы жалғасын тауып жатқан дінді айтамыз.
Дүниедегі қай дінді қарастырсақ та, адамгершілік пен көркем мінез-құлыққа, сыпайылықты насихаттайды. Ал әр халықтың тарихында қол жеткізе білген ең қымбат дүние бұл, әрине, рухани және адамгершілік қасиет пен моральдық-этикалық және ұлттық құндылықтар. Рухани құндылықтар қандай да бір қауымның өзіндік тарихи тізбегі бар болған рухани мұраттар мен байлықтардың жиынтығы. Рухани құндылықтар әрбір халықта алатын орны ерекше болғаны айдан анық. Сондықтан да халықтың өмірінде үлкен маңызға ие болған рухани құндылықтар қоғамдағы қарым-қатынастарды реттеп, бабадан келе жатқан дәстүр мен салт-жоралғыларды насихаттайды және сол ұлттың одан әрі болмысын жалғастыруда маңызды.
Дыва Шакир
Алатау ауданы
"Ұлжан" мешітінің наиб имамы
Жарияланған мақалалар мен шет елдік сайттардан алынған аудармалардың авторлық құқығы Azan.kz сайтына тиесілі.
 Предыдущий |
Следующий |
| ҚАЗАҚСТАН ҚОҒАМЫНДАҒЫ ӘБУ ХАНИФАНЫҢ РӨЛІ | САЛАФИЛІК ТЕРМИНІНІҢ ШЫНАЙЫ ТАБИҒАТЫ |
Қызықты тақырыптар
Намаз уақыттары 
